Tafsilot

Maʼlumki, barcha mavjudotlar Alloh taoloning yaratgan mahluqlaridir. Bulardan baʼzilari farishtalar kabi gunohlardan forig‘ bo‘lib, faqatgina buyurilgan ishlarni bajaradilar, boshqa narsalarni bilmaydilar. Boshka bir qismi esa hayvonlar bo‘lib, ular aql va zakovatdan mahrum bo‘lgani uchun, shahvatlari nimani istasa shuni bajaradilar. Gunoh, harom bilmaydilar, faqatgina shahvatlariga asirdirlar. Haq va adolatni bilmaydilar, kuchli hayvonlar kuchsiz, zaif hayvonlarga tashlanadi. Alloh yaratgan yana bir qism mahluqlar borki, u ham bo‘lsa insondir. Alloh insonlarga aql va zakovat berib, ularni mukammal qilib yaratgan. Insonlarning baʼzilari koinotning egasi bo‘lmish Alloh taologa va Uning payg‘ambarlariga, kitoblariga, oxiratga, yaxshilik va yomonlikning Allohdan ekanligiga iymon keltirib, oxirat azobidan qo‘rqadi. Ular jannatni istaydilar va do‘zaxdan qo‘rqib uzoqlashadilar. Boshqa tur insonlar ham borki, ular Allohni tanimaydilar, har bir narsani tabiat yaratgan deb biladilar, oxirat kunidan qo‘rqmaydilar, mana shunday kishilarga “kofir” deyiladi.